Шӑрӑх ҫанталӑк тӑнӑран, ҫумӑр ҫуманран Патӑрьел районӗнче инкеклӗ лару-тӑру пулнине палӑртнӑ. Типӗ ҫанталӑк малалла та тӑсӑлсан районта тыр-пул пӗтме пултарать-мӗн.

Режима Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗ ҫӗртмен 26-мӗшӗнче 15 сехетре алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Лару-тӑрӑва лайӑх енне улӑштарма 6 техника, 16 ҫын тухнӑ.

Ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсене, вырӑнти организацисемпе предприятисене тыр-пула шӑрӑхра ҫухатасран мӗн те пулин тума сӗннӗ.

Район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ Мансур Калмыков каланӑ тӑрӑх, уйсенче тыр-пул типме тытӑннӑ. Ҫулҫисем сарӑхаҫҫӗ, ҫӗрулми вӑхӑтран маларах чечеке ларнӑ. Шӑрӑх тепӗр эрне тӑрсан йӑлтах типӗ.

Пӗтӗмӗшле илсен, районта 40 пин гектар тыр-пул.

Ҫӗртмен 24-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Асхва ялӗнче Уй кунӗ уҫӑлнӑ. Унта ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев мӑшӑрӗпе Лариса Юрьевнӑпа ҫитнӗ.

Михаил Васильевич сӑмах илнӗ май кӑҫал аграри ҫуракине лайӑх вӗҫленине палӑртнӑ. Тыр-пул туса илесси ӳснине те палӑртнӑ вӑл. Ҫав шутра Канаш районӗ — малтисенчен пӗри.

Михаил Игнатьев кӑҫал республикӑри агропромышленноҫ комплексне 2,7 миллиард тенкӗ уйӑрма палӑртнине каланӑ. Ку пӗлтӗрхинчен 11 процент нумайрах.

Уй кунне курава Раҫҫейри ҫичӗ регионти ял хуҫалӑх техникине илсе килнӗ. Пӗтӗмпе — 100 ытла техника. Куравра ял хуҫалӑх культурин сорчӗсем, ӳсен-тӑрана хӳтӗлемелли хатӗрсем пулнӑ.

Унта утӑ ҫулакансен конкурсне те йӗркеленӗ. Михаил Игнатьев та хӑйӗн ӑсталӑхне кӑтартнӑ.

Сӑнсем (23)

Чӑваш Енӗн Статистика комитечӗ республикӑн агропромышленноҫ комплексӗ кӑҫалхи пилӗк уйӑхра епле ӗҫленине тишкернӗ. Продукци туса илессине укҫа ҫине хурса пӑхнӑ та ку цифра 8603,7 миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Мӗнпур категорие кӗрекен хуҫалӑхсене илсен (кунта пысӑк тата вӑтам ял хуҫалӑх предприятийӗсем те, фермерсемпе уйрӑм хушма хуҫалӑхсем те шутланаҫҫӗ) ял хуҫалӑх продукцине туса илессин индексӗ — 102,1 процент. Тепӗр майлӑ каласан, ӳсӗм 2,1 процент тенине пӗлтерет ӗнтӗ вӑл. Кунта ЧР Ял хуҫалӑх министерстви выльӑх-чӗрлӗх продукцийӗн калӑпӑшӗ ӳснине палӑртать.

Сӗт суса илесси те, выльӑха аша ӑсатасси те кӑҫалхи пилӗк уйӑхра пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен ӳснӗ иккен. Сӗт суса илессине ӳстернипе Чӑваш Енри хуҫалӑхсем Атӑлҫи федераци округӗнчи Пушкӑртстанран, Мордовинчен, Мари Элтан, Ӗрӗнпур, Сарту, Чӗмпӗр облаҫӗсенчен малта пырать.

Чӑваш Енӗн прокуратури республикӑн Ял хуҫалӑх министерствинче тӗрӗслев ирттерни пирки эпир пӗлтернӗччӗ _http://www.chuvash.org/news/8871.html_. Прокурорсем мӗн патне пырса тухни халӗ паллӑ иккен.

«Правда ПФО» интернет ҫӑлкуҫ пӗлтерни ҫине таянса «Аргументы и Факты» хаҫат ҫырнине ӗненсен, федераци тата республика хыснинчи укҫа-тенкӗпе усӑ курнӑ чух уҫҫӑнах махинаци тунӑ сисӗннӗ имӗш. Прокуратура тупса палӑртнӑ фактсене халӗ правӑна сыхлакан органсем тӗрӗслеҫҫӗ имӗш.

Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министерстви Шупашкарти ликерпа водка савутне патшалӑх хысни шутӗнчен 67 миллион тенкӗ субсиди уйӑрни те йӗркеллӗ япала мар-мӗн. Субсиди пирки каласан, хысна укҫи-тенки республика парламенчӗн ертӳҫисем витӗм кӳрекен предприятисене сахал мар уйӑрнӑ пулать.

Тӗрӗслев пӗтӗмлетӗвне Чӑваш Енӗн Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев патне те ҫитернӗ.

Чӑвашстат пӗлтернине ӗненсен ялта ӗҫ укҫин шайӗ аван ӳссе пырать.

Ҫак статистика органӗ ял хуҫалӑхӗнчи, сунарти тата вӑрман хуҫалӑхӗнчи уйӑхри вӑтам ӗҫ укҫине тишкернӗ те, кӑҫалхи кӑрлач–ака уйӑхӗсенче шалу 13 пин те 26 тенкӗ те 80 пуспа танлашнине шутласа кӑларнӑ. Пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи тӑватӑ уйӑхрипе илсе пӑхсан вӑл 11,7 процент ӳсни курӑнать иккен. Статистсем республикӑн экономикинчи вӑтам ӗҫ укҫипе те танлаштарса кӑтартнӑ. Ял хуҫалӑхӗнче, сунарта тата вӑрман хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсен вӑл 64,5 процента ларать-мӗн. Экономикӑн мӗнпур отраслӗнчи шалу хӑпарнине илес тӗк, унта ӳсӗм 4 процентпа танлашнӑ.

Ҫапах та маларах асӑннӑ 13 пин тенкӗ вӑтам цифра иккенне тӗпе хурсан, кунта хуҫалӑх ертӳҫин те, фермӑра ӗне сӑваканӑн шалӑвӗ те кӗнине манмалла мар-тӑр.

Чӑваш Енре ӗҫе кӳлӗнекен фермерсене аталанмашкӑн грантсем валеҫсе панӑ. Ытларахӑшӗ ӑна пахча ҫимӗҫ лартса ӳстерме, выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетме, фермӑсем хута яма тивӗҫнӗ.

Акӑ Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчи Захаровсем хӑйсен фермине уҫма палӑртнӑ. Хӑйсем каланӑ тӑрӑх, вӗсен хальлӗхе выльӑх-чӗрлӗхе усрамалли вырӑн пур. Анчах вӗсем мӑйракаллӑ шултра выльӑх шутне ӳстерме палӑртнӑ. Кун валли ферма кирлӗ. Апат хатӗрлемешкӗн техника пур-мӗн.

Захаровсен 10 ене, пӑрусем. Вӗсем уйра кӗтӳре ҫӳреҫҫӗ. Татьяна Захарова ку ялтах ҫуралса ӳснӗ, ҫавӑнпа выльӑха мӗнле пӑхмаллине пӗлет. Пӗлтӗр вӑл фермер хуҫалӑхӗ йӗркелеме шутланӑ. Унӑн 110 гектар ҫӗр те пур. Ӗҫе пурнӑҫлама тӑванӗсем пулӑшаҫҫӗ.

Захаровсем пурӑна-киле ҫакна ӑнланнӑ: тупӑш тӑвас тесен ӗне нумайрах тытмалла.

Ҫӗртме уйӑхӗ ҫитсен ял халӑхӗн хӗрӳ тапхӑр пуҫланать. Ҫӗр ӗҫченӗ хӗл валли выльӑх-чӗрлӗх апачӗ хатӗрлеме тытӑнать. Ҫавна май республикӑри районсенче хӗрсе кайсах утӑ ҫулаҫҫӗ.

Хальлӗхе нумай ҫул ӳсекен 7 пин тонна курӑк ҫулса илнӗ, 342 тонна утӑ, 5 пин ытла тонна сенаж хатӗрленӗ.

Пуринчен те малта Елчӗк районӗ пырать. Кунта 2 пин ытла гектар ҫӗр ҫинчи курӑка ҫулса илнӗ ӗнтӗ.

Вӑрнар районӗнче те ӗҫ хӗрӳ пырать. Карл Маркс ячӗллӗ ял хуҫалӑх предприятийӗн кӑҫал 900 мӑйракаллӑ шултра выльӑх валли апат хатӗрлемелле. Вӗсем сумалли ӗне валли уйрӑмах паха утӑ хатӗрлеҫҫӗ. Нормӑсене пӑхӑнаҫҫӗ, ку сӗт суса илессине, унӑн пахалӑхне ӳстерме пулӑшать. Уй-хирте вӗсен пӗлтӗр туяннӑ ҫӗнӗ техника ӗҫлет.

Иртнӗ шӑматкун Вӑрнар районӗн ҫыннисем Акатуя пухӑннӑ. Унта «21-мӗш ӗмӗрти Кулибин» курав та ӗҫленӗ. Халӑх алӑпа тунӑ тракторсене курма пултарнӑ.

Конкурса 6 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем — Хапӑсри Александр Фирсов, Вӑрнарти Рюрик Николаев, Упнерти Алистарь Иванов, Вӑрнарти Владимир Савельев, Малти Ишекри Григорий Лукин, Вӑрнарти Сергей Никитин. Вӗсем хӑйсем хатӗрленӗ техникӑна кӑтартнӑ. Хӑшӗ-пӗри курава темиҫе техника та илсе килнӗ. Рюрик Николаев ав хӑйех трактор, фреза, ҫӗрулми лартмалли тата кӑлармалли агрегат хатӗрленӗ. Александр Мефодьев трактор тата сухапуҫ пуҫтарнӑ.

Курава килнисем техникӑна ҫав кунах туянма та хирӗҫ пулман-мӗн. Жюри Кулибинсен ӗҫӗсене хакласа ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртнӑ. «Трактор техники» номинацире Александр Фирсов ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Рюрик Николаев тухнӑ, виҫҫӗмӗшне — Алистарь Иванов. Валерий Савельева ятарлӑ парнепе чысланӑ.

«Ял хуҫалӑх ураписем тата ӗҫ хатӗрӗсем» номинацире Рюрик Николаев мала тухнӑ. Григори Лукин — 2-мӗш, Сергей Никитин 3-мӗш вырӑнсене йышӑннӑ.

Малалла...

Выльӑх апачӗ хатӗрлеме вӑхӑт ҫитни пирки Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви «Агро-Инноваци» хысна предприятийӗ пӗлтерни тӑрӑх васкатать. Ку хыпара вӑл хӑйӗн официаллӑ сайтӗнче ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнчех вырнаҫтарнӑ.

Маларах асӑннӑ хысна предприятийӗ иртнӗ эрнере республикӑри хӑш-пӗр хуҫалӑха ҫитсе унти ял хуҫалӑх предприятийӗсенче выльӑх апачӗ хатӗрлемелли культурӑсем ҫулма хатӗррипе хатӗр маррине пӑхса ҫӳренӗ. Вӗсем «Колос» сӑнавлӑ хуҫалӑхра, «Атлашевский», «Коминтерн», «Новый Путь» кооперативсенче пулнӑ, нумай ҫул ӳсекен курӑка ҫулма вӑхӑт ҫитнине палӑртнӑ. Пӑрҫа йышшисем чечеке ларнӑ, пӗрчӗллисем пучаха ларас патен ҫитнӗ. Апла пулсан вӗсене сенаж хума шӑпах вырӑнлӑ. Кӑштах вӑхӑт иртсен вӗсенчи протеин сахалланса юлать.

Ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев районсемпе хуласен администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе видеоконференци ирттернӗ. Унта ытти ыйтупа пӗрлех ҫураки епле пынине те сӳтсе явнӑ.

Сергей Павлов ял хуҫалӑх министрӗ ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗ тӗлне 194,4 пин гектар ҫинче акнине пӗлтернӗ. Ҫакӑ вӑл планпа пӑхнин 98,1 проценчӗ иккенне пӗлтерет. Вӑрӑлӑх акакан куккуруса министр уйрӑммӑн асӑнса хӑварнӑ. Ку культурӑна 2,1 пин гектар акнӑ иккен. Элӗк, Патӑрьел (100,3%), Вӑрнар (104,2%), Йӗпреҫ, Канаш (100,8%), Комсомольски (100,8%), Пӑрачкав (100,1%), Етӗрне тата Елчӗк районӗсенчи хуҫалӑхсем планпа пӑхнӑ лаптӑкран иртнӗ. Шупашкар районӗнче палӑртнин 87,6 процентне ҫӗннӗ.

Акса-лартнипе пӗрлех тӗштырӑна ҫумкурӑкран тата сӑтӑрҫӑран хӳтӗлес тесе эмел сапма пуҫланӑ.